OKUL ÇAĞI ÇOCUKLARDA BESLENME

OKUL ÇAĞI ÇOCUKLARDA BESLENME

Çağımızda bireyler yaşamlarının en önemli süreçlerini okulda geçirmektedir. Altı-on iki

yaş grubunu kapsayan bu dönem bireyin hem fiziksel olarak büyüyüp geliştiği zaman zaman yoğun psikolojik sorunlar yaşadığı, kimlik kazandığı, hem de akademik ve mesleki birikimlerini sağladığı yıllardır. Bu dönem; fizyolojik, psikolojik ve sosyal gelişim ile büyüme ve gelişmenin hızlı olduğu, yaşam boyu sürebilecek davranışların büyük ölçüde oluştuğu ve

bireylerin bilgi almaya ve alışkanlık kazanmaya en elverişli oldukları dönem olarak

düşünülmektedir. Okul çağı; 6-12 yaş grubundaki çocukları kapsar. Okul çağında yavaş, ancak sürekli olan büyüme ve gelişme ergenlik döneminde artar. En hızlı büyüme kızlarda 10-12, erkeklerde ise yaklaşık 11-14 yaşlarında başlar. Vücut ağılındaki artış yaklaşık 20  yaşına kadar devam eder. Boy uzunluğundaki artış ise kızlarda 17 yaştan sonra genellikle durur; fakat erkeklerde yavaş da olsa devam eder. Büyüme süreci önemli miktarda enerji ve yeni dokuların yapımı  için daha fazla miktarda protein, mineral ve vitamin gerektirir. Enerji ve besin ögelerinin yeterli ve dengeli karşılanabilmesi için bu yaş grubu çocukların tüketmeleri gereken besinlerin iyi kaliteli ve yeterli miktarlarda olması önem taşır.

Okul Çağı Çocuklarında Beslenme Sorunları  ve Alışkanlıkları

Yetersiz ve dengesiz beslenme dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de

çocukların içinde bulundukları  sağlıklı  ortamın büyük ölçüde bozulmasına, buna bağlı çeşitli sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına ve çocuk mortalite ve morbidite hızlarının önemli ölçüde etkilenmesine neden olmaktadır. Çocuğun beslenmesinde amaç; normal, sağlıklı büyüme ve gelişme ile olumlu beslenme alışkanlığının kazandırılmasını sağlamaktır. Ancak çocuğun

toplum yaşamına ilk kez bilinçli olarak girdiği okul çağı dönemde, genellikle okulda ve okul dışında tek başına kalan çocukta yanlış beslenme  alışkanlıkları sıkça görülmektedir. Çocuğun ne miktarda ve hangi tür besinlere ihtiyacı olduğunu bilmemesi, düzensiz besin alması, yanlış besin seçimi, besinlerin hazırlanması, pişirilmesi ve saklanmasındaki hatalı uygulamalar, okullarda verilen ve yenilen besinlerin uygun olmayışı beslenme sorunlarına neden olmaktadır.

Bu çağdaki çocuklarda görülen başlıca beslenme sorunları zayıflık veya şişmanlık, anemi (kansızlık), vitamin yetersizlikleri, iyot yetersizliği ve diş çürükleridir. Bunların yanında, bu çağ çocuklarında son yıllarda görülen şişmanlığın  artışı ile metabolik sendrom riski de ilişkilendirilmektedir.

Çocuğun yeterli ve dengeli beslenmesinin en önemli göstergesi büyüme ve gelişmesidir. Büyümenin yeterliliği çocuklarda yaşına ve cinsiyetine göre olması gereken vücut ağırlığı ve boy uzunluğunun saptanması  ile anlaşılır.

Besinlerden günlük alınan enerji, protein, vitamin ve minerallerin vücutta en elverişli

olarak kullanılabilmesi için dört besin grubunda yer alan besinlerin öğünlere dengeli

dağıtılması gerekir. Okul çocuklarında yapılan araştırmalar çocukların büyük çoğunluğunun kahvaltı etmeden okula gittiklerini göstermektedir. Çocuk zamanını; oyun oynama ve çalışma faaliyetlerine uygun şekilde ayarlamayı öğrenmelidir. Yeni bir günün başlangıcında, bütün gece geç kalan vücudun,  çalışma gücüne kavuşması için sabah kahvaltısının önemi büyüktür. Uzun süren bir açlık sonucu kahvaltı edilmediğinde kişi kendini güçsüz hisseder, başı döner, yeterli enerji oluşmadığı  için zihinsel faaliyetler özellikle dikkat, çalışma ve öğrenme yeteneği azalır.

Okulda başarı düşer. Kahvaltı  beyin fonksiyonları  için gerekli enerjiyi sağlayarak öğrenmeyi olumlu yönde etkiler. Sağlıklı  beslenme için üç öğün yemek önemlidir.

Çok farklı besinlerin tüketimi enerji sağlamanın yanında, çocukların ihtiyaç duydukları

protein, karbonhidrat, yaş, vitamin ve mineralleri de almalarını sağlar. Besin çeşitliliğinin önemini farklı besin gruplarında inceleyecek olursak;

1. Süt, peynir ve yoğurt çocukların güçlü kemiklere, dişlere ve kaslara sahip olmak için

Gerekli olan protein, kalsiyum ve D vitaminini sağlar. Bu gruptan günde 2-3 porsiyon

Tüketilmelidir.

2. Et, tavuk, balk, yumurta, kuru fasulye güçlü kaslar ve sağlıklı kan için gerekli olan

Protein, demir, B vitaminleri ve bazı mineralleri

Sağlar. Bu besinlerden günde imkânlar dâhilinde 2-

3 porsiyon tüketilmesi önerilmektedir.

3. Ekmek, tahıl ve makarna B vitamini, demir,

Mineral ve posa içerir. Bunlar ayrıca iyi bir

Karmaşık karbonhidrat kaynağıdırlar ve çocukların

Aktiviteleri için gereken enerjiyi sağlarlar. Bu grup

Besinlerden günde 6-9 porsiyon tüketilmesi

Önerilmektedir.

4. Sebzeler A vitamini, C vitamini, karmaşık karbonhidratlar ve posa içerir. Ayrıca belirli

Miktarlarda B vitaminleri, potasyum, kalsiyum ve diğer mineralleri içerir. Günde 3-4

Porsiyon tüketilmesi önerilmektedir.

5. Meyveler; çocukların cildi, göz ve diş eti sağlığı için gereken A ve C vitamini,

Potasyum ve diğer mineralleri içerir. Meyveler ayrıca karbonhidrat ve posa da içerir.

Çocuklar genellikle doğal şeker kaynağı olan meyveleri severler. Günde 2-3 porsiyon

Meyve yemeleri önerilmektedir.

 

 ÇOCUKLAR İÇİN BESLENME ÖNERİLERİ

Birçok çocuk için en iyisi düzenli bir program ile beslenmesidir. Okul öncesi

dönemde olduğu gibi, düzenli beslenme ihtiyaçları devam eder. Çünkü açlığa

Yetişkinler kadar dayanamazlar. Yemekler düzenli olmadığında çocuklar gün boyunca

Daha fazla abur cubur yeme eğiliminde olur ve yemek zamanı daha az aç olurlar. Aynı Nedenle yemeklerin sıklıkla atlanmacıda iyi bir fikir değildir. Ayrıca çocuklar güne iyi bir başlangıç yapabilmek için kahvaltıya ihtiyaç duyarlar.

Yemek zamanı iyi bir aile zamanı olmalıdır.

Çocuklara besleyici besinleri yemelerini söylemekle, bunu göstermek aynı etkiye sahip değildir. Çocuklar aileleriyle birlikte yemek yediklerinde genellikle daha çeşitli ve besleyici yemekler yerler. Aynı zamanda sosyal davranış modelleri geliştirirler. Kahvaltı, öğle veya akşam yemekleri çocuklara olumlu yeme alışkanlıkları kazandırmada iyi birer fırsattır.

Çocukların kendi besin seçimlerini yapmalarına izin verilmelidir.

 Çocuklara neyi,

Ne kadar yiyeceklerine karar verme konusunda şans tanıyın Onların kişisel besin

Tercihlerine ve damak zevklerine saygı gösterin. Onlara yemek istemedikleri yemekleri

Kibarca reddetme fırsatı verin. Çocuklara ana ve ara öğünleri planlamaya katılma fırsatı verin. Bu onlara besin seçmede nasıl karar vermelerini öğreten bir yoldur. Çocuklar planlanmasına ve hazırlanmasına katıldıkları besinleri daha çok severler. Onları zorlamadan yeni besinler denemeye teşvik edin. Yeni besinleri denemek yeni hobileri

Denemek gibidir. Bu onların bilgilerini, deneyimlerini ve yeteneklerini arttır. Çocuklar

Sık olarak tükettikleri besinleri daha çok severler. Çocuklarınıza düzenli olarak meyve

Ve sebze verirseniz ve kendiniz de yerseniz zamanla onları seveceklerdir.

 Ara öğünler çocuğun sağlıklı beslenme planını seçmesine katkıda bulunurlar.

Dikkatli seçildiklerinde ara öğünler çocuğunuzun gün boyu almayı ihmal ettiği besin

Gruplarının yerini doldururlar. Büyüme çağında ara öğünlerde süt, ayran, meyve suyu,

Peynirli ekmek vb. besinlerin tüketilmesi uygundur.

 Çocukların bir öğünde veya bir günde değil, birkaç gün içinde tükettiklerinin

Toplam miktarı önemlidir. Çocuğunuz ara sıra belli birkaç besini tüketmiyor veya bir

Öğünde fazla bir şey yemiyorsa bunda endişe etmenizi gerektiren bir durum yoktur.

 Ana ve ara öğün zamanları çocuğunuzu sıkmayacak şekilde olduğunda beslenme

Alışkanlıkları da iyi yönde gelişir. Yemek zamanında oluşan stres, besin tüketimine

Yansır. Yemek zamanında tartışma ve eleştiri yapmadan iletişim kurmaya çalışarak

Güzel vakit geçirilmelidir.