Trigonometrinin Tarihçesi

Trigonetri nedir?800 lü yıllarda astronominin gelişimi ve rasathanelerin kurulmasıyla matematiksel hesaplara başvurulmuş trigonometri de işte bu hesaplamalardan doğmuştur. Tri 3 gonom kenar ve  metry ölçüm kelimelerinden oluşan sisteme trigonometry denilmektedir.Bu branş matematiğin en önemli dalıdır.

Peki trigonometry i ilk olarak kim buldu? Bu alanın ilk mucidi 858-929 yılları arasında yaşamış Battani dir.Devrin en önemli matematik ve astronomcusu olan battani Urfanın Harran bölgesindeki Battan kasabasında doğmuştur.Bir çok eseri Latinceye çevrildiği için albatagnus olarak tanınır.Paris üniversitesi öğretim görevlilerinin trigonomotriyi dünyaya tanıtan kişinin Battani olduğunu tüm dünyaya büyük bir cesaretle ifade etmiştir.Batının tanjant hakkında bilgiyi Battaniden beş asır sonra bildiğini söylemişlerdir.

Sinüs ve kosinüs tabirlerini kullanmış ve bunları güneş saati hesaplamalarında kullanmıştır. Battaninin geliştirdiği formuller kopernik gelileo gibi bilim adamları tarafından kullanılmıştır.Peki trigonometrinin ikindi namazı ile ne alakası olabilir? Astronomi biliminde ihtiyaç duyulan hesaplamalardan doğan trigonometry gelişiminin büyük bir kısmını ikindi namazının vakti meselesine borçludur.30 lu enlemlere ulaşan Türkler ikindi namazının tam vaktini nasıl hesaplayacaklarını düşünmüşler.Güneş ay ve dünya üzerindeki derin hesaplamaları sonucu trigonometriyi ciddi bir biçimde geliştirmişlerdir.Tüm bu uğraşlar sırasında düzlemsel trigonometriden küresel trigonometriye geçen yine Türk astronomlardır. Trigonometrinin ozamanlar kullanılan adı ise Müsellesat dır.Battani çalışmaları sonucunda sabi cetvelleri adı verilen yıldız kataloğunu hazırladı ve 489 yıldızı sınıflandırdı.Dünyanın güneşin etrafında dönme süresini 365 gün 46 dk. 32 sn olarak hesapladı.Kıblenin farklı coğrafyalarda bulunmasını sağlayan bilim insanı Mekkenin enlem ve boylamını tespit etti.Ardından kıblenin belirleneceği yerle kabe nin ölçümleri arasındaki farkı bulup kıble doğrultusunu belirledi.Büyük bilgin tespitlerini yaparken kendi geliştirdiği ve Zat’ül Halak adını verdiği güneş saatini kullandı.Yine kendi geliştirdiği kadran ve zatil şubatyn gibi aletlerle de güneş ve ay tutulmalarını izledi.Bugün trigonometrinin gerçek mucidi olarak nitelendirilen El-Battani astronomi çalışmalarında matematik ve geometriden faydalanan ilk kişi olarak ta tarihe geçti.Küre ve düzlem geometrisi üzerinde araştırmalar yapan mucit matematik ve astronomi bilimine oldukça büyük katkılar sağlamıştır.